Razas autóctonas galegas: A Caldelá

En Castro Caldelas (Ourense) ten a súa orixe a Caldelá. Localizada nunha zona de gran dinamismo gandeiro, a poboación de caldelá viuse rapidamente reducida a pequenos grupos na Serra de San Memade, con exemplares diseminados por distintas explotacións que tiñan que competir con outras razas máis selectas, polo que xeralmente, foron utilizadas para cruces industriais.

Os animais caldelaos teñen un temperamento tranquilo que conduce a unha gran docilidade e por tanto a un bo manexo, non en balde, no seu momento foron considerados como os mellor dotados para o traballo de toda Galicia.

O momento máis crítico produciuse no ano 1994 cando o número de cabezas quedou reducido a pouco máis de 30 reprodutoras, con todo, os traballos de recuperación impulsaron a súa expansión e na actualidade a raza atópase nas catro provincias galegas.

Os exemplares de Caldelá presentan unha cabeza proporcionada ao volume corporal, coa fronte plana e a cara alongada. Tamén se caracteriza por ter a orla branca do morro, as orellas horizontais e os cornos en gancho curto estirados cara fóra. Os machos adultos pesan en media 650 kg e as femias 450 kg, cunha alzada á cruz de 132 cm e 128 cm respectivamente.As crías nacen de cor oro e van cambiando progresivamente á súa característica capa negra peceña.

A produtividade destes animais é lineal e estable. A comercialización dos tenreiros e da carne de raza caldelá é reducida e non está demasiado implantada nos mercados, ben porque a cabana é escasa e impide a disposición de canles suficientes para ofertar, ben porque se trata dun artigo non demasiado coñecido e que se despacha en poucos establecementos.

Os bueyes desta raza caracterizáronse sempre pola súa gran fortaleza e son moi apreciados no País Vasco para as tradicionais competicións de arrastre, dada a súa forza. A capacidade de adaptación destas reses a calquera territorio, por moi agreste que sexa, é outra das súas virtudes.

A raza atópase en explotacións de índole familiar e manexo artesanal. Os sistemas mixtos de estabulación e pastoreo presiden as fórmulas de cría, tendéndose na actualidade para manter os animais no pasto de forma continua. A alimentación, en función da época do ano, descansa na herba de prado, henos e algunhas raíces fornecidas no período de estabulación, así como en pastos naturais cando o gando está en extensificación continuada.